زبان های برنامه نویسی

هنگامی که شما قدم به دنیای هیجان‌انگیز برنامه‌نویسی می‌گذارید، ممکن است این پرسش در ذهنتان نقش ببندد: "زبان برنامه‌نویسی دقیقاً چیست؟" چه تازه‌کار باشید چه دانشجویی در حوزه فناوری، احتمالاً با نام‌هایی از زبان‌های برنامه‌نویسی آشنا هستید. با این حال مهم است که بدانید واژه "زبان‌های برنامه‌نویسی" به مجموعه‌ای بزرگ و متنوع از زبان‌ها اشاره دارد که ممکن است برخی از آن‌ها برایتان ناشناخته باشند و هر کدام در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار دارند. به جای اینکه بلافاصله به سراغ یادگیری یک زبان برنامه‌نویسی محبوب بروید، توصیه می‌کنم این مقاله را مطالعه کنید تا درک عمیق‌تری از زبان‌های برنامه‌نویسی کسب کرده و زبانی را انتخاب نمایید که واقعاً برایتان جذابیت دارد.

زبان برنامه نویسی چیست؟

ورود به حوزه فناوری اطلاعات هم می‌تواند آسان و هم بسیار چالش‌برانگیز باشد. برای موفقیت در این صنعت، نیاز است که فرد هم مهارت‌های فنی و هم مهارت‌های غیرفنی را در خود توسعه دهد. از مهم‌ترین مهارت‌های فنی که هر فرد علاقه‌مند به فناوری باید کسب کند، تسلط بر زبان‌های برنامه‌نویسی است. زبان‌های برنامه‌نویسی مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها هستند که توسط برنامه‌نویسان نوشته می‌شوند تا به کامپیوترها امکان اجرای عملیات خاصی را بدهند. این دستورالعمل‌ها که معمولاً به صورت کد نوشته می‌شوند، بر اساس قواعد مشخصی از زبان برنامه‌نویسی تعریف شده‌اند.

تفاوت بین زبان های برنامه نویسی سطح پایین و سطح بالا چیست؟

زبان‌های برنامه‌نویسی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: سطح بالا و سطح پایین. تفاوت اصلی آن‌ها در میزان سهولت فهم و استفاده برای انسان‌ها است.

درک‌پذیری: زبان‌های سطح بالا به زبان روزمره نزدیک‌تر هستند و راحت‌تر فهمیده می‌شوند، در حالی که زبان‌های سطح پایین بیشتر شبیه به زبان ماشین هستند و فهم آن‌ها دشوارتر است.

اشکال‌زدایی: خطاها در زبان‌های سطح بالا به دلیل سادگی بیشتر، راحت‌تر یافت و رفع می‌شوند. اما در زبان‌های سطح پایین به دلیل پیچیدگی، این فرآیند مشکل‌تر است.

کارایی حافظه: زبان‌های سطح پایین بهینه‌تر هستند و برنامه‌ها را سریع‌تر اجرا می‌کنند. زبان‌های سطح بالا ممکن است کندتر باشند.

سازگاری: زبان‌های سطح بالا می‌توانند بر روی بسیاری از پلتفرم‌ها اجرا شوند، در حالی که زبان‌های سطح پایین به سخت‌افزار خاصی وابسته هستند.

ترجمه: کد نوشته شده در زبان‌های سطح بالا توسط مفسرها یا کامپایلرها به زبان ماشین تبدیل می‌شود اما زبان‌های سطح پایین معمولاً از اسمبلر استفاده می‌کنند.

استفاده: به دلیل سهولت استفاده، زبان‌های سطح بالا برای توسعه نرم‌افزار ترجیح داده می‌شوند. زبان‌های سطح پایین برای کاربردهای خاص که نیاز به کنترل دقیق‌تری دارند، استفاده می‌شوند.

طبق اطلاعات ویکی‌پدیا، بیش از ۷۰۰ زبان برنامه‌نویسی مختلف وجود دارد که هر کدام برای مقاصد خاصی طراحی شده‌اند و ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. بر اساس اطلاعات مندرج در ویکی‌پدیا، بیش از ۷۰۰ زبان برنامه‌نویسی مختلف وجود دارد که هر کدام برای مقاصد خاصی طراحی شده‌اند و قابلیت‌های منحصر به فردی دارند.

انواع زبان های برنامه نویسی

در دنیای برنامه‌نویسی، پنج دسته اصلی زبان‌های برنامه‌نویسی وجود دارد که عبارتند از:

• زبان برنامه‌نویسی رویه‌ای
• زبان برنامه‌نویسی کاربردی
• زبان برنامه‌نویسی شی‌گرا
• زبان برنامه‌نویسی اسکریپتی
• زبان برنامه‌نویسی منطقی
• زبان برنامه‌نویسی رویه‌ای

زبان برنامه‌نویسی بی رویه ای

زبان‌های برنامه‌نویسی رویه‌ای زبان‌هایی هستند که بر پایه یک فرایند منظم و گام‌به‌گام شامل استفاده از توابع، عبارات و دستورات برای حل وظایف محاسباتی مختلف، عمل می‌کنند. این زبان‌ها به برنامه‌نویسان کمک می‌کنند تا به صورت سازمان‌یافته و مرحله‌ای به حل مشکلات بپردازند.

نمونه‌هایی از زبان‌های برنامه‌نویسی رویه‌ای:

• بیسیک (BASIC): زبانی ساده برای افراد مبتدی.
• سی (C): یکی از قدرتمندترین زبان‌ها که برای نوشتن سیستم‌های نرم‌افزاری پایه استفاده می‌شود.
• فورترن (Fortran): زبانی قدیمی که بیشتر در حوزه‌های علمی و مهندسی به کار می‌رود.
• جاوا (Java): زبانی مدرن که برای توسعه برنامه‌های کاربردی گسترده و متقاطع پلتفرم استفاده می‌شود.
• پاسکال (Pascal): زبانی که برای آموزش برنامه‌نویسی و توسعه نرم‌افزارهای مدیریتی و محاسباتی به کار می‌رود.

زبان برنامه‌نویسی کاربردی

زبان‌های برنامه‌نویسی کاربردی بر این ایده تاکید دارند که بتوان از توابع موجود در برنامه‌ها استفاده کرد. در این زبان‌ها، برنامه‌ها از توابعی تشکیل شده‌اند که می‌توانند برای انجام دادن وظایف تکراری تا زمانی که یک شرط خاص برآورده شود، مورد استفاده قرار گیرند.

چند نمونه از زبان‌های برنامه‌نویسی کاربردی :

• Lisp (Common Lisp): زبانی قدرتمند با قابلیت‌های بسیار بالا در محاسبات ریاضی و منطقی.
• هاسکل (Haskell): زبانی خالص کاربردی که برای دقت در توابع و تاکید بر ایمنی نوع استفاده می‌شود.
• F# (اف‌شارپ): زبانی کاربردی و همچنین شی‌گرایی که در محیط‌های .NET کاربرد فراوان دارد.
• کلوژور (Clojure): زبانی مدرن که بر پایه Lisp است و برای برنامه‌نویسی همزمان و کار با داده‌های بزرگ طراحی شده است.
• سنجد (Scheme): زبانی ساده و کارآمد که برای آموزش مفاهیم پیچیده برنامه‌نویسی کاربردی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زبان برنامه‌نویسی شی‌گرا

زبان‌های برنامه‌نویسی شی‌گرا، معروف به OOP، به جای تمرکز بر توابع و منطق سنتی، داده‌ها را در قالب اشیاء سازماندهی و محافظت می‌کنند. با استفاده از مفاهیمی مانند وراثت، این زبان‌ها امکان استفاده مجدد از کدها را فراهم می‌آورند، که به کاهش پیچیدگی کدها و بهبود فرآیند برنامه‌نویسی کمک می‌کند.

چند نمونه از زبان‌های برنامه‌نویسی شی‌گرا:

• پایتون (Python): زبانی محبوب با سینتکس ساده و قابلیت‌های قدرتمند، مناسب برای برنامه‌نویسان در همه سطوح.
• جاوا (Java): زبانی متقاطع‌پلتفرم که به خاطر امنیت و قابلیت اطمینانش در برنامه‌های تجاری و توسعه اپلیکیشن‌های موبایل شناخته شده است.
• سی شارپ (C#): زبانی قدرتمند که توسط مایکروسافت توسعه یافته و برای ساخت اپلیکیشن‌های ویندوزی و بازی‌ها استفاده می‌شود.
• روبی (Ruby): زبانی با خوانایی بالا و سینتکس آسان که برای توسعه وب و اپلیکیشن‌های سریع محبوب است.
• PHP: زبانی که بیشتر برای توسعه وب استفاده می‌شود و قابلیت‌های قوی در کار با پایگاه‌داده‌ها دارد.

زبان برنامه‌نویسی اسکریپتی

زبان‌های برنامه‌نویسی اسکریپتی برای افزایش و بهبود عملکردهای برنامه‌ها و سیستم‌های عامل استفاده می‌شوند. این زبان‌ها به طور خاص برای اضافه کردن قابلیت‌های جدید به سیستم‌های موجود طراحی شده‌اند و به دلیل قابلیت تفسیر سریع، می‌توانند کدها را به سرعت اجرا کنند.

چند نمونه از زبان‌های برنامه‌نویسی اسکریپتی:

• جاوا اسکریپت / ECMAScript: زبانی محبوب برای توسعه وب که به تعامل پذیری صفحات وب کمک می‌کند.
• PHP: زبانی قدرتمند برای توسعه وب که به طور گسترده برای ساخت وب‌سایت‌ها و برنامه‌های کاربردی سرور استفاده می‌شود.
• پایتون: زبانی چند منظوره که برای اسکریپت‌نویسی، توسعه وب و بسیاری از کاربردهای دیگر به کار می‌رود.
• روبی: زبانی با خوانایی بالا و سینتکس آسان که برای توسعه سریع وب و اسکریپت‌نویسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• پرل: زبانی قدرتمند با قابلیت‌های متنوع برای پردازش متن و اتوماسیون وظایف.

زبان برنامه‌نویسی منطقی

زبان‌های برنامه‌نویسی منطقی که به خاطر تمایزشان از دیگر زبان‌ها شناخته می‌شوند، بر پایه تعریف قواعد و محدودیت‌های منطقی عمل می‌کنند. این زبان‌ها به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهند تا عبارات منطقی را مشخص کنند که می‌توانند پیامدهای مختلف از اقدامات را پیش‌بینی کنند.

چند نمونه از زبان‌های برنامه‌نویسی منطقی:

• آبسیس (ABSYS): زبانی که بر اساس تعریف مشکلات منطقی و حل آن‌ها توسط محدودیت‌های منطقی عمل می‌کند.
• (ALF): زبانی که ترکیبی از منطق جبری و برنامه‌نویسی تابعی است.
• (ASP): زبانی که برای حل مسائل محدودیتی و منطقی استفاده می‌شود و در زمینه‌های تحقیقاتی و علمی کاربرد فراوان دارد.
• آلیس (Alice): زبانی که در آموزش مفاهیم برنامه‌نویسی منطقی به کار می‌رود.
• آلما-0 (ALMA-0): زبان برنامه‌نویسی که برای آموزش و تحقیق در زمینه منطق و برنامه‌نویسی منطقی طراحی شده است.

زبان های برنامه نویسی پرطرفدار کدامند؟

اگرچه انتخاب‌های زیادی برای زبان‌های برنامه‌نویسی وجود دارد اما مسلط شدن بر سه تا پنج زبان می‌تواند به شما در رشد حرفه‌ای کمک کند. یادگیری این زبان‌ها در ابتدا ممکن است سخت به نظر برسد ولی با تمرین و وقت گذاشتن به تدریج راحت‌تر خواهد شد. اگر هنوز برای انتخاب زبان مناسب مردد هستید. 

در اینجا برخی از زبان‌های برنامه‌نویسی پرطرفدار را معرفی می‌کنیم که می‌توانند فرصت‌های شغلی ارزشمندی را برای شما ایجاد کنند.

1. جاوا اسکریپت (JavaScript): زبانی ضروری برای توسعه وب.
2. پایتون (Python): برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و توسعه وب فوق‌العاده است.
3. گو (Go): معروف به Golang، برای سیستم‌های بزرگ و مقیاس‌پذیر.
4. جاوا (Java): مناسب برای توسعه اپلیکیشن‌های موبایل و سرور.
5. کاتلین (Kotlin): انتخابی عالی برای توسعه اپلیکیشن‌های اندروید.
6. PHP: زبانی محبوب برای توسعه وب‌سایت‌ها.
7. سی شارپ (C#): ایده‌آل برای توسعه بازی‌ها و اپلیکیشن‌های ویندوز.
8. سوئیفت (Swift): زبان برنامه‌نویسی اصلی برای iOS و macOS.
9. آر (R): بسیار مناسب برای آمار و تجزیه و تحلیل داده.
10. روبی (Ruby): معروف به سادگی و خوانایی بالا.
11. C و C++: قدرتمند برای توسعه سیستم و نرم‌افزار.
12. TypeScript: افزایش دهنده جاوا اسکریپت با نوع‌بندی قوی.
13. متلب (MATLAB): ایده‌آل برای مهندسی و علوم.
14. HTML و CSS: اساسی برای طراحی وب.

کدام زبان برنامه نویسی را ابتدا باید یاد بگیرم؟

انتخاب زبان برنامه‌نویسی برای یادگیری به نیازها و علاقه‌مندی‌های شما بستگی دارد. اگر به دنبال برنامه‌نویسی چندمنظوره هستید، پایتون و جاوا دو گزینه عالی هستند. هر دو زبان به طور وسیعی استفاده می‌شوند و دارای جوامع بزرگ توسعه‌دهندگانی هستند که می‌توانند در حل مشکلات و بهبود مهارت‌های شما کمک کنند.
برای انتخاب زبان مناسب، به حوزه‌ای که به آن علاقه دارید توجه کنید. به عنوان مثال اگر به توسعه وب علاقه‌مند هستید، یادگیری HTML ،CSS و JavaScript ضروری است. اگر به داده‌کاوی یا آمار علاقه دارید، Python گزینه‌ مناسبی برای شروع است.

مقایسه چند نمونه از زبان های برنامه نویسی برای نوشتن وبسایت

1- PHP

PHP یک زبان برنامه‌نویسی منبع باز و سمت سرور است که عمدتاً برای ساخت وب‌سایت‌های ایستا و پویا استفاده می‌شود. این زبان که توسط Rasmus Lerdorf در سال ۱۹۹۴ توسعه یافته، امکان نوشتن کدهای HTML ،CSS و JavaScript را داخل خود دارد.

مزایای PHP:

1. امنیت بالا و سهولت استفاده: PHP به دلیل امنیت و سهولت استفاده‌اش شناخته شده است.
2. پشتیبانی از کتابخانه‌های آنلاین: از کتابخانه‌های آنلاین قدرتمند پشتیبانی می‌کند که توسعه را تسهیل می‌بخشد.
3. قابلیت اجرا بر روی پلتفرم‌های مختلف: این زبان بر روی سیستم‌عامل‌های مختلفی مانند ویندوز، لینوکس و مک قابل اجراست.
4. سازگاری با خدمات ابری: PHP سازگاری عالی با خدمات ابری دارد و این امر به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد به راحتی از این خدمات استفاده کنند.

معایب PHP:

1. محدودیت‌ها در مقیاس‌پذیری: PHP برای مدیریت برنامه‌های بسیار بزرگ مناسب نیست و ممکن است در مقیاس‌پذیری با مشکلاتی روبرو شود.
2. دشواری در نگهداری: نگهداری و تعمیر کدهای PHP به ویژه در پروژه‌های بزرگ، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

2- پایتون

پایتون به عنوان یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی محبوب و کاربرپسند، در دهه ۱۹۹۰ توسعه یافت و به دلیل ماهیت متن‌باز و یادگیری آسانش شناخته شده است. این زبان برای کاربردهای متنوعی از جمله یادگیری ماشینی، هوش مصنوعی، داده‌های بزرگ، برنامه‌های دسکتاپ با رابط کاربری گرافیکی و روباتیک استفاده می‌شود.

مزایای پایتون:

1. خوانایی و نوشتار آسان: کدهای پایتون به راحتی خوانده و نوشته می‌شوند.
2. انعطاف‌پذیری: پایتون به راحتی با زبان‌های دیگر مانند C ،C++ و جاوا ادغام می‌شود.
3. اشکال‌زدایی آسان: پایتون کد را خط به خط اجرا می‌کند که این امر به برنامه‌نویس کمک می‌کند تا خطاها را به راحتی شناسایی کند.
4. مستقل از پلتفرم: کد نوشته شده در پایتون می‌تواند بدون تغییر در پلتفرم‌های مختلف اجرا شود.

معایب پایتون:

1. نامناسب برای توسعه موبایل: پایتون به طور گسترده‌ای برای توسعه برنامه‌ها و بازی‌های موبایل استفاده نمی‌شود.
2. سرعت پایین‌تر: به دلیل استفاده از مفسر، پایتون در مقایسه با زبان‌های کامپایل شده مانند C و C++ کندتر است.

3- جاوا

جاوا زبان برنامه‌نویسی سطح بالا، ساده، امن، مستقل از پلتفرم و بی‌طرف نسبت به معماری است که در سال 1995 توسط Sun Microsystems توسعه یافت و اکنون تحت مالکیت اوراکل است. این زبان بیشتر برای توسعه در حوزه‌هایی مانند بانکداری، خرده‌فروشی، فناوری اطلاعات، اندروید، داده‌های بزرگ، تحقیقات علمی، وب و برنامه‌های دسکتاپ به کار می‌رود.

مزایای جاوا:

1. سهولت در نوشتن و یادگیری: جاوا نسبت به بسیاری از زبان‌های دیگر برنامه‌نویسی، آسان‌تر فرا گرفته می‌شود.
2. سازگاری بین پلتفرم‌ها: جاوا امکان اجرای برنامه‌ها را بر روی پلتفرم‌های مختلف فراهم می‌کند.
3. امنیت بالا: جاوا به دلیل نداشتن اشاره‌گرهای صریح، امنیت بالایی دارد.
4. قابلیت چندریختی: جاوا قادر است چندین عملیات را به طور همزمان انجام دهد.

معایب جاوا:

1. مصرف بیشتر حافظه و کندی: جاوا در مقایسه با زبان‌هایی مانند C یا C++، حافظه بیشتری مصرف کرده و کندتر است.
2. عدم پشتیبانی از بک‌آپ: جاوا امکانات پشتیبان‌گیری داخلی ندارد.

جمع بندی

زبان‌های برنامه‌نویسی پلی بین ما و دنیای دیجیتالی کامپیوترها هستند. این زبان‌ها به ما امکان می‌دهند تا دستورالعمل‌هایی را به کامپیوتر ارائه دهیم و با آن به زبانی که قابل فهم است ارتباط برقرار کنیم. هر یک از این زبان‌ها ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند اما همگی در اصول اساسی شباهت‌هایی دارند. اگر به دنبال یک شریک قابل اعتماد در زمینه توسعه وب هستید که نیازهای دیجیتال شما را با استفاده از آخرین فناوری‌ها و بهترین شیوه‌های صنعت به واقعیت تبدیل کند، وبکده انتخاب ایده‌آل شماست. با ما تماس بگیرید تا در مورد چگونگی تحقق بخشیدن به اهداف دیجیتالی‌تان با هم صحبت کنیم.